TALA FAASOLOPITO O SAMOA MAI LE AMATAGA

22 July 2016, 12:00AM

Tapena ma Tuufaatasi e Fuimaono Na’oia Fasavalu Touli F. Tupua mo le Samoa Observer.

MR. H.S. GRIFFIN-O le Pule lea o le Fale Lomitusi ma Lomiga a le Lonetona Misionare Sosaiete i Malua, ma o se alii mai Niu Sila, na fanau i Waimate i South Canterbury i le tausaga e 1875.

Sa a’oa’oina i le taleni o le lomitusi i le Ofisa o le Nusipepa o le Waimate Times ma i’u ai ina avea ma fomeni o le potu o lomiga a le Fale Lomitusi.

Ona uma lea ae toe alu atu i Napier, lea foi na toe avea ai ma fomeni i le Ofisa o Messrs Leigh & Ball. A’o i ai i Napier, sa fautuaina o ia ina ia tuuina atu lana auaunaga i le Komiti o le Itumalo o Tagata Samoa lea na ia lauiliuina i le 1900 le tatau ai ona faavaeina o se fale lomitusi mo le ekalesia.

Na talia le ofo a Kilifi ma malaga mai ai loa i Samoa ia Aperila o lea lava tausaga ma na taumafaia le faavaeina o se ofisa e mafai ona ia lolomiina ni mekasini se lua e ta’i 24 itulau i masina ta’itasi faatasi ai ma le lolomiina o nisi o tusi a le ekalesia.

O le Tusi muamua lava na lomia, o se tusi lea o le gagana Siamani ma le faa-Samoa, lea sa tau lolomi i se masini tuai mo se taimi umi e igoa o le Columbian Hand Press.

O vaega o le Fale Lomitusi i lena taimi e na o le lua potu ma se aufaigaluega e to’atolu, ae sa lē pine ona toe faaleleia masini lomitusi ma toe faatoateleina le aufaigaluega.

Na faateleina le Vaega sa gafa ma le su’iina o tusi, ma o le manuia tele o lea taumafaiga na maua ai masini lomitusi fou ma fale talafeagai e lapopo’a atu e aofia ai se masini faapitoa e vasevase ai tusi; ma sa mafai ai loa ona lolomi tusi ma api a’oga uma o soo se ituaiga ma tusi faitau mo le ekalesia. O le Mekasini o le Sulu Samoa sa mafai ona lolomi i masina ta’itasi uma ma faasalalau atu i le toatele o tagata Samoa.

O se tusi aogā aloa’ia mo taimi uma ma tusi o soo se faamaumauga sa lomia i tausaga uma i lalo o le vaavaaiga a Misi Kilifi. O isi lava faamatalaga aoga e uiga i le Fale Lomitusi i Malua ma le taua tele o le galuega na ia faatinoina o le a maua i faamaumauga e faasino i le Lonetona Misionare Sosaiete ma lana galuega i totonu o Samoa. O Misi Kilifi o se tagata e tamaoaiga i manatu ma mafaufauga faaona-po nei ma e logologoā i le lalolagi.

O le itu i lana aufaigaluega, e na o tagata Samoa lava na ia faafaigaluegaina i lea Fale Lomitusi, ma sa latou faaalia lo latou loto galuega ma le faimea mafai, ma o lea na fai mai ai Misi Kilifi-o i latou o ni tagata e te faamoemoe i ai ma e faatuatuaina lo latou agavaa e pei lava o le faigaluega a le Papalagi.

O LE TAMA’ITA’I  O MISS J. SCHULTZE- 

O le Tama’itai Pule lea o le A’oga i Papauta a le LMS mo teine, na fanau i Siamani ma aoaoina ai. Ina ua mae’a se taimi sa nofo ai i Egelani ma faia’oga i se a’oga lauiloa a se ekalesia, sa malaga mai i Samoa i le 1890 mo le Lonetona Misionare Sosaiete, ma amata loa lava ona galue i le A’oga i Papauta, ma sa fesoasoani ia te ia ina ua mavae se tausaga e tasi, Miss Moore, ina ua mavae se tausaga e tasi sa galue ai i Tutuila i se a’oga faapea mo le aoaoina tulaga maualuga o tama’ita’i. O le tamaitai o Schultze o le tusitala lea o le tele o tusi a’oga.

22 July 2016, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>