Ia fai se suiga – Tuilaepa

By Ilia L. Likou 23 January 2018, 12:00AM

O lea le lu’i a le  Afioaga i le Ali’i Palemia, Tuilaepa Sa’ilele Malielegaoi i e na mafai ona auai i le fonotaga a le Matagaluega a Aoga e fa’atatau i auala e foia ai le mau fa’afitauli o lo’o ua alia’e mai pea.

 E silia ma le 50  faiaoga fa’atasi ai ma pule aoga na mafai ona auai.

Na ia ta’ua o se avanoa lelei tele lea e tapena ai mo le amatalia o le tausaga fa’alea’oa’oga o le 2018.

E tolu aso o lenei fa’amoemoe  o lo’o faia i le TATTE ma o le a fa’ama’eaina i le aso a taeao.

O le tausaga talu ai na lauga ai le afio’ga le Minisita o Aoga i a Loau Keneti Sio e fa’apea ‘E pei ona faalauiloa atu i nisi o fonotaga ua maea a la tatou Matagaluega, ua i ai nei le faamoemoe ia faia ni suesuega i aoga tulagalua sei mataitu ai ma maua se ata o tomai ma agavaa o fanau, e le gata i le faitautusi, tusitusi ma le numera ae faapena foi le Mataupu saienisi i le Tausga 6, ma mataupu e 7 o lo o aoaoina i le Tausaga 8’

O lenei lauga na ia saunoa ai i le fono ma pule aoga aemaise o le tulaga fa’atatau i laugatogi.

“O le curriculum lea ua iai nei mo aoga tulagalua e pei ona outou silafia, na amata lona faatinoga i le tausaga 2012/2013 – o lona uiga ua tatau ma onomea ona faia ni fuataga ma suega e maua ai ni faamaumauga ma faamatalaga o taumafai o fanau, ia faatasi ai ma galuega faatino a susuga i faiaoga.

“E tele ma anoanoai tulaga taua ma aoga ua fai ai lenei fuafuaga, ma ua tele foi fonotaga ua faaleo ai finagalo i mataupu tau suega ma fuataga. 

“O le auga lava ma le faamoemoe ia siitia tomai ma agavaa o fanau. 

“O ni isi o vaega o loo faataua ma tulituliloa i lenei faiga fou e aofia ai vaega nei:

(i) Ia maua e aoga taitasi alafua ma taiala e limataiina ai le fatinoga o fuataga i totonu potuaoga (classroom based assessment);

(ii) Ia maua e faiaoga tomai ma agavaa e faatino ai lava e i latou iloiloga o iuga o fuataga (analysis of diagnostic tools) mo a latou fuafuaga mamao ma galuega faatino talafeagai. E le gata i lea ae ia maua le tomai efofo ai vaivaiga (diagnose) ina ia manino tomai ma agavaa e fia ausia;

(iii) Ia maua e le Matagaluega se ata/faamaumauga manino o le tulaga o loo i ai aoga taitasi i le aoaoina o mataupu (curriculum) i tausaga taitasi, e tapena ma faatonutonu lelei ai fesoasoani talafeagai mo aoga;

(iv) Ua faatupulaia pea le taua o tomai ma agavaa i mataupu tau saenisi aemaise lava i lenei vaitau ma suiga faa-tekonolosi ma faafitauli o le soifuaga e pei ona i ai le siosiomaga ma nisi o vaega e taua ai le faaaupegaina o fanau i tomai ma agavaa faasaienisi.

(v) Ua matauina foi le le fiafia o fanau e filifilia lea mataupu, ma e ono tulai mai ai se tulaga faaletonu i le leai o ni isi e iai tomai faapitoa e fesootai ma lenei mataupu. (faataitaiga; fomai, inisinia ma isi).

(vi) Ia i ai se suega e iloa ai tulaga o tomai ma agavaa ua ausia e fanau i le maea ai o aoaoga i Aoga Tulagalua a o le i ofi atu fanau i le isi laasaga o aoaoga.

(vii) Ua tele faatalanoaga e aumai ai fautuaga mai le mamalu o Uluaoga ma faiaoga ina ia i ai se suega e fesootai ma galuega o lo o faatino i poto aoga. O la latou mau, o le suega lea o loo faatino i le taimi nei (Aptitude Test) e le o mafai ona iloa tonu ai le iloa e fanau o mataupu aoaoina i le tausaga. E faapena foi le oo atu o fanau i Aoga Maualuluga ona e leai ni faamauamauga poo ni iuga o suega e faailoa ai le tulaga o lo o iai le taumafai o fanau.

(viii) O le faatinoga o le suega fou mo le Tausaga 8 e tau saili ai poo fea tonu le vala o le laasaga o aoaoga o fanau, ia ifo tonu le fuiniu i le lapalapa aua ni fesoasoani talafeagai mo le faaleleia o aoaoga.

“A o le i uma atu se faamatalaga, avea lenei avanoa e faamalo atu i aoga ua lautogia i se tasi o polokalame a le tatou Matagaluega lea ua taua o le SSILNaS – Samoa School Innovation for Literacy, Numeracy and Science. 

‘Afai e lei faamanuiaina lau aoga, ia toe taumafai mai i isi polokalame a le tatou Matagaluega mo le atinaeina o tomai o fanau i le faitautusi, tusitusi, numera ia faapea ma le saienisi. E fautua atu foi, ua taulamua lava a outou susuga ma faiaoga i le faatinoina o a outou polokalame ina ia auai ai matua ma tagata uma o afioaga ma alaalafaga. 

“O le lelei o aoaoga e faamoemoe i le galulue faatasi o tagata uma.

“Ia le mamalu e o susuga i Uluaoga ua tatou faatasi i lenei taeao, o le tatalo a le tatou Matagaluega e le manuia nei tapenaga uma pe a tatou le galulue faatasi. 

“O au o matua fanau, ma o le talitonuga lea e faavae ai a tatou faiga filifiliga uma ma le faatinoga o o tatou tiute.

“Tau ina ia alofa mai le Atua, ia ‘au o manū lo outou feagai ai ma le faiva o le a’oa’o atu. 

“O le manuia o fanau mo a taeao o lo o i o outou aao. Sema so tatou ‘ai aua galuega o totoe o lenei tausaga faaleaoaoga. Ia maua so outou malosi aua le faatautaiga o sa o ā’oga taitasi a o tātou folau ai i lenei tausaga.

By Ilia L. Likou 23 January 2018, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>