To’alua pagota o loo tausailia

By Ioana Tupa'i 27 December 2017, 12:00AM

E toalua ni alii pagota o loo sosola i tua mai le falepuipui i Tafaigata o loo tau sailia lava i le taimi nei. O loo fautuaina e Leoleo le mamalu o le atunuu ina ia tagai lelei ane mo le alii ia Aniseko Vaeli ma Uili Manuleleua.

Sa faafesoota’i e le Samoa Observer le Sui Komesina o Leoleo o Falepuipui ma faailoa mai e le afioga ia Ulugia NIuia Aumua e faapea ona nei taule’ale’a na sosola i tua ma le Toese i Tafaigata i le Aso Lulu.

e o’o mai i le taimi nei o loo sailia pea e Leoleo.

O i laua nei toalua e atoa ai le toafa oi i latou na sosola ese mai le Falepuipui lea e aofia ai Lauititi Tualima ma Vaioa Solia. O i laua nei o loo tu’uaia i se osofaiga i se tasi o aiga i Ululoloa.

E le’o maua mai se mafuaga pe faapefea ona sosola mai tua nei taulele’a.

Ua tuuina mai ai foi ma se fautuaga mai ia Ulugia mo le lautele o le atunuu ina ia nofo mataala aemaise ia lagolagosua atu i le galuega o loo taumafai iai e ala lea i le sailia o i laua nei e toalua.

Fautuaina foi e le afioga i le sooupu o le Matagaluega o Leoleo, Auapaau Logoitino Filipo le  atunuu ina ia aua nei taliaina nei taule’ale’a  pe taumafai e talanoa iai mo le saogalemu.

Ma a silafia e se tasi se faamatalaga i le nofoaga o loo iai nei pagota e toalua faafeso’otai le Ofisa o Leole I le numera 22222 pe valaau sa’o i le 911.

O lo’o faia pea sa’iliiliga a leoleo i se osofaiga i se tasi o aiga i Ululoloa i le Aso Tofi, ma o lea osofa’iga  o lo’o tulimata’ia ai pagota e to’afa na sosola mai le to’ese i le aso lava lea.

E aofia ai i pagota sosola, Lauitiiti Tualima,  Vaioa Solia, Aniseko Vaelei ma Uili Manuleleua.

O  Lauitiiti Tualima na ‘a’afia i se tasi o osofaiga mata’utia i  le La’au Tutasi ina ua ia saiasaia se ali’i palagi ae ia fa’atinoina ni faiga matagā i lana uo tama’ita’i mai Ausetalia i le 2015.

Na saunoa le So’oupu a Leoleo o le taimi lenei o lo’o galulue pea ina ia tulimata’ia vaega uma mo le puipuia o le mamalu lautele o le atunu’u.

Na ia ta’ua foi olo’o i ai su’esu’ega i nisi o aiga na osofa’ia lava ma o lo’o tulimata’ia pea o i latou nei.

E aofia ai i ‘aiga o a’afia se tinā lea e le’o mana’o e fa’ailoa mai lona suafa ma na maua le avanoa e fa’ailoa mai ai lea tulaga.

Na ia ta’utino o Lauititi sa i totonu o lona potu.

 “Na ia fa’alagolago mai i a te a’u ma tule’i a’u aga’i le moega, na ia fa’afefe a’u ma nofo tatu’i o’u foliga,” saunoaga a le tinā

 “Sa taumafai lava ina ia ou to’a lelei ina ia mafai ona fa’ato’a filemu mea uma aemaise o lo’u popole i si a’u fanau i tupu ai se fa’alavelave.

“Na ou fai atu i ai e tago e ave la’u telefoni ma va’ai la’u ato tupe e tago e ave, na ona ia maua lava o la’u telefoni alu loa ma le atoa.

 “Na ou fa’apea ai na’o Lauitiiti sa i lo’u fale ae ou iloa mulimuli ane sa i ai ma le tasi ali’i pagota.

Na ia ta’ua lona fa’afeso’otaia ai lea o leoleo ma na vave ona o’o atu le fesoasoani ma maua ai meatotino na to’esea.

 “I a te a’u lava ia, e le saogalemu le atunu’u i nei tagata ma e tatau ona fai se fuafuaga talafeagai mo Lauititi.

“Ou te iloa e faigofie lava ona osofa’i lo matou fale ona e latalata tele i le falepuipui.

“O le taimi lenei ua i ai mea pueata fa’alilolilo ma nisi o tulaga aua lava le saogalemu o lo matou aiga.

O lo’o ua matua’i fautuaina le atunu’u ina ia fa’afeso’ota’i le ofisa leoleo o lata ane, 22222 po o le 911 pe a iloa i latou nei i so’o se vaega o le atunu’u ae aua ne’i latalata i ai.

I nisi o ripoti e fa’atatau lava i a Lauititi  na fa’ailoa ai o se tagata solitulafono aupito i mata’utia o Samoa.

I le masina o Iulai 2016, na tula’i ai Lauititi ma faia sana faato’esega puupuu i luma o le Alii Faamasino o Lesatele Rapi Vaai ina ua tula’i o ia mo lona faasalaga e tusa ai ma le osofaiga o le ulugalii mai Ausetalia ma le toso faamalosi o le tamaitai Ausetalia lea sa fai malologa mai i Samoa i le tausaga, 2015.

“Ou te faato’ese ai e tusa ai ma le mea na ‘ou faia, “ o lana faaaliga lea. “Ua ‘ou sese ma ua ‘ou matua lagona lo’u faanoanoa. Ou te talia soo se faasalaga e tuuina mai e le Faamasinoga.”

Na tolopo e le Alii Faamasino o Lesatele le faasalaina o lea alii se’ia aulia le aso 19 o Aokuso 2016-ina ia tuuina atu ia te is se taimi e Iloilo ai talosaga na tuuina atu mai le Vaega o Moliaga. Ae peitai-na ia faaalia e faapea o loo sailia e le Ofisa o Moliaga a le Malo se 20 tausaga faaopoopo o le faasalaga tau falepuipui mo lenei pagota e mata’utia le sola soo i tua. 

Na ioe Tualima i lona nofosala i tuuaiga e tolu tau le toso teine, tasi le moliaga o le gaoi, tasi le moliaga o le fao mea, ma se moliaga o le tau faamata’u e fasioti ma le isi tau le faa-auupegaina i se ‘auupega mata’utia. O ia moliaga uma e faasino i le osofaiga o se ulugalii mai Tasemania i le Lupesina Treesort i le aso 24 o Setema 2015.

E tusa ai ma le otootoga o faamatalaga moni, na o faatasi Tualima ma Leoleo o le Falepuipui i le falema’i i le aso 23 o Setema 2015-ma o le taimi lea na mafai ai ona ia sola ese. Na ui atu o ia i Tiavi-lea sa nofo ai mo le aso.

I le faagasologa o taimi amata o le isi aso, na ia talepe ai se potu sa nofoia e ni turisi ia e tatau ona pu’e le la malaga i le vaalelei e toe foi atu ai i Ausetalia i lea taeao.

O le tama’ita’i na ‘a’afia ai o Angie Jackson.

E tusa ai ma ripoti fai mai na sauni Angie e taele ae o le taimi lea na ia vaaia ai Lauititi o lo’o ia umia se seleulu ma faafefe ai na te fasiotia o ia pe afai e faataiŏ. 

Na tapā e Tualima se tupe ma  la  telefoni fe’avea’i ona la ave lea ia te ia mea sa na mana’omia. Ae peitai-sa le faamalieina ai o ia.Ona ia saisai lea o le ulugalii ma toso faamalosi le tamaitai a’o tilotilo atu si ona to’alua.

O ola o lea ulugalii sa mafai ona faasaoina ina ua siaki e le Pule o Treesort i la’ua –talu ai ua la tuai le la taavale la’upasese i le malae vaalele. Ae mo Tualima, sa mafai ona ia sola ese i lea po ma nisi o meatotino a le ulugalii.

O le Aso 5 o Oketopa 2015 na toe pu’e ai Tualima. Ina ua fesiligia e uiga i lea osofaiga, na ia ta’utino e faapea o ia na faia, o faamatalaga otooto ia a Leoleo.

By Ioana Tupa'i 27 December 2017, 12:00AM
Samoa Observer

Upgrade to Premium

Subscribe to
Samoa Observer Online

Enjoy unlimited access to all our articles on any device + free trial to e-Edition. You can cancel anytime.

>